In deze reeks van drie blogs staat brede welvaart centraal. We kijken naar de impact van deze ‘nieuwe’ blik op een regio en geven beleidsmakers handvaten mee hoe hierop in te zetten. In deze eerste blog beschrijven we de achtergrond van het onderwerp, in de tweede blog gaan we in gesprek met hoogleraren over brede welvaart en in de derde en laatste blog spreken we een strategisch beleidsmedewerker van de gemeente Meierijstad over hoe zij aan de slag zijn gegaan met brede welvaart.

Een bredere blik op welvaart

De meest simpele omschrijving van brede welvaart is het verder kijken dan naar alleen de economische groei van een land of regio om te bepalen hoe het met de welvaart is gesteld. Zo worden factoren als gezondheid van mensen, het vertrouwen van mensen in de overheid alsook de toekomstbestendigheid van onze welvaart belangrijk geacht. Kortom, de blik wordt verbreed en hiermee gericht op algehele levenskwaliteit. Ook het oog op de toekomst is daarbij belangrijk; hoe zorgen we ervoor dat volgende generaties hetzelfde niveau van brede welvaart ervaren als wij nu?

Bij een brede welvaartsbenadering gaat het om de samenleving als geheel, met een juiste balans tussen leefomgeving, sociaal welzijn én economie. Deze dimensies zijn onderling met elkaar verbonden; een verbetering of verslechtering op het ene kan namelijk van invloed zijn en consequenties hebben op een ander brede welvaartsdimensie. Een positieve uitwisseling tussen de dimensies is wenselijk. Echter, een negatieve uitwisseling kan beleidsmakers op alle niveaus voor lastige dilemma’s brengen. Moeten er bijvoorbeeld meer huizen gebouwd worden ten koste van groenvoorzieningen of andere maatschappelijke projecten in de buurt?

Uit welke elementen bestaan de verschillende dimensies?

De verschillende dimensies die samen de brede welvaart ‘bepalen’ kunnen worden onderverdeeld in meerdere elementen. Elk element kan worden gemonitord, waardoor de effecten van beleid gevolgd kunnen worden, trends geïdentificeerd kunnen worden en eventuele knelpunten aan het licht komen. Er zijn meerdere onderwerpen waarop brede welvaart gemeten wordt. Over het algemeen komen dezelfde elementen min of meer terug, namelijk: werk, inkomen, milieu, leefomgeving, subjectief welzijn, sociale contacten, maatschappelijke betrokkenheid, balans tussen werk en privé, veiligheid, onderwijs en gezondheid. Het verbeteren van een element kan individueel bijdragen aan een verhoogde brede welvaart, maar de meeste zijn onderling verbonden en dienen dus gezamenlijk te worden opgepakt.

Regio’s die hoog scoren op veel elementen zien het effect hiervan op meerdere manieren terug in de regio en in de maatschappij. Brede welvaart draagt namelijk bij aan het algehele welzijn van een regio. Enkele gevolgen van een positieve brede welvaartsscore zijn;

• een grote sociale samenhang tussen mensen en met organisaties;
• een hogere (burger)participatie;
• meer lokale samenwerking;
• een inclusievere economie en;
• een duurzamere stadsontwikkeling.

Investeren in brede welvaart draagt op zowel korte als lange termijn bij aan een betere levensstandaard, met positieve effecten op verschillende aspecten van het leven. In de volgende blog zal hier uitgebreider op worden ingegaan, wanneer we in gesprek gaan met twee hoogleraren die gespecialiseerd zijn in brede welvaart.

Steeds meer draagvlak voor het concept brede welvaart

Het relatief nieuwe concept brede welvaart wordt steeds breder gedragen, zowel binnen de (Rijks)overheid als de academische wereld. Zo zijn er ondertussen meerdere brede welvaartsmonitors te vinden en ontwikkeld. Het CBS maakt bijvoorbeeld gebruik van de Regionale Monitor Brede Welvaart en integreert hierin ook de Sustainable Development Goals (SDG’s), waarbij trends ‘hier en nu’, ‘later’ en ‘elders’ worden gerapporteerd. De Universiteit Utrecht heeft samen met Rabobank Economic Research de Brede Welvaartsindicator (BWI) ontwikkeld waar is gekozen voor één integrale brede welvaartsmaatstaf. Naast deze monitors zetten ook het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) en de Sociaal Economische Raad (SER) steeds meer in op brede welvaart via onderzoeksprogramma’s en campagnes. Regionaal dragen kennisinstellingen als Het PON & Telos actief bij aan kennisontwikkeling over brede welvaart.

Ook de overheid reageert steeds meer op deze alternatieve welvaartsmaat door bijvoorbeeld in Regio Deals als voorwaarde te stellen dat elke deal dient bij te dragen aan het verhogen van de kwaliteit van leven, wonen en werken van inwoners en ondernemers. Naast wat regio’s en de overheid zelf doen, heeft ook het bedrijfsleven een belangrijke rol in het stimuleren van brede welvaart in de regio. Het bedrijfsleven heeft namelijk een grote invloed op de economie en werkgelegenheid in een regio; elementen van brede welvaart. Echter, bedrijven kunnen ook ‘breder’ bijdragen aan brede welvaart door maatschappelijk verantwoord te ondernemen. Denk hierbij aan bedrijven die investeren in lokale gemeenschappen, het creëren van duurzame werkgelegenheid en het verminderen van milieu-impact. Hun betrokkenheid bij brede welvaart draagt bij aan een veerkrachtigere en welvarende regio voor alle inwoners.

Interviews met hoogleraren en beleidsmaker

In deze eerste blog van de reeks hebben we uiteengezet waar brede welvaart om draait, welke elementen er zijn voor beleidsmakers om op in te zetten en wat voor impact brede welvaart kan hebben op en voor een regio. Daarnaast zien we dat er steeds meer nadruk op brede welvaart komt te liggen vanuit de overheid en vanuit onderzoek. We kunnen er dus eigenlijk niet meer om heen; brede welvaart zal niet alleen een alternatieve welvaartsmaat zijn, maar het wordt straks dé maatstaf om te meten hoe het met onze welvaart is gesteld.

In onze volgende blog spreken we met hoogleraren Joks Janssen en Aleid Brouwer en in de laatste blog met strategische beleidsmaker Rob Verpoort van gemeente Meierijstad over hun visies op brede welvaart en hoe het bijdraagt aan een hogere algehele welvaart in regio’s.