De regio Utrecht heeft al een bloeiend ecosysteem voor start-ups en scale-ups. Maar er is ruimte voor verbetering. Daarom deed Birch een beleidsanalyse voor de regio Utrecht, inclusief Hilversum, over dit ecosysteem. Deze beantwoordt de vraag hoe de regio het ecosysteem voor start-ups en scale-ups het best actief ondersteunt en ontwikkelt.

De context: Utrechtse start-ups en scale-ups in kaart

Start-ups worden al veel langer ondersteund in de regio Utrecht. In 2015 werd Start-up Utrecht opgericht om het innovatiebeleid uit 2005 te versterken. Nu is de tijd rijp voor de provincie Utrecht om een nieuwe subsidieverordening op te stellen voor start-ups en hun grotere broers: scale-ups.

Voordat de provincie zover is, wilden ze graag een beleidsanalyse van het start-up en scale-up ecosysteem. Die analyse moest antwoord geven op de volgende vragen:

• Wat zijn de ontwikkelkansen van het start-up en scale-up ecosysteem?
• Wat zijn mogelijke interventies en beleidsopties om het start-up en scale-up ecosysteem te verbeteren?
• Is het mogelijk om een methodiek te ontwikkelen om de prestaties van dit ecosysteem te monitoren?

Samen met Hoogleraar Erik Stam van de Universiteit Utrecht voerden Saskia Vogelaar en Elmar Cloosterman namens Birch deze beleidsanalyse uit.

‘De inzichten die Birch in samenwerking met de Universiteit Utrecht hebben gegeven in ons regionale startup ecosysteem bieden handvatten om als regio verder te bouwen. De combinatie van cijfermatige data en feedback van partners uit de regio, maakt het een goed onderbouwd en bruikbaar verhaal. We zijn er direct mee aan de slag gegaan.’

Tim Savenije, opdrachtgever vanuit de Gemeente Utrecht

De methode: cijfers en interviews

Saskia, Elmar en Erik keken naar start-ups en scale-ups binnen een breder ecosysteem van ondernemerschap. Daarmee wordt bedoeld: het geheel van bedrijven dat is verbonden aan een bepaald gebied, hun wisselwerking en omgevingsfactoren. Als zo’n ecosysteem sterk is, worden nieuwe start-ups makkelijk opgezet. Die hebben ook de ruimte om door te groeien naar scale-ups. En er zijn tegelijkertijd kansen voor intrapeneurship bij grote bedrijven, oftewel ondernemerschap bínnen die bedrijven. Al deze processen bevorderen de productiviteit, economische groei en brede welvaart van een regio.

Voor de beleidsanalyse zetten we de volgende onderzoeksstappen:

• We verwerkten de uitkomsten van een eerdere analyse van de Universiteit Utrecht naar start-ups en scale-ups in de regio Utrecht van Stam en Hardeman (2020). Zij onderzochten de verschillende ecosysteemelementen en vergeleken die met andere regio’s in Nederland en Europa. Hun conclusie in het kort: het Utrechtse ecosysteem is sterk, maar er zijn verbeteringen mogelijk op de gebieden leiderschap, netwerken, nieuwe kennis en financiering.
• We voerden een eigen kwantitatieve analyse uit op basis van bestaande feiten en cijfers over het ecosysteem.
• 38 interviews hielden we met belangrijke spelers uit het ecosysteem, namelijk financiers, incubators, beleidsmakers, grote bedrijven, 15 ondernemers uit start-ups en scale-ups en twee ‘outsiders’: kenners van de regionale ecosystemen Noord-Brabant en Amsterdam.

Als extra uitdaging deden we vanwege coronatijd onze interviews en afstemming digitaal. Ook organiseerden we een webinar met beleidsmakers en belanghebbenden om de uitkomsten van de analyse te vertalen naar interventies.

Het advies: van langetermijn ambitie tot launching customer

Uit de analyse trekken we een aantal conclusies, waarvan we hier de belangrijkste opsommen. Lees voor een volledig overzicht van conclusies de complete analyse.

Deze conclusies uit de analyse boden de belangrijkste input voor verbeteringen:

• Start-ups blijven achter in een verder sterk Utrechts ecosysteem.
• Het ecosysteem voor start-ups en scale-ups centreert zich rondom Utrecht en in mindere mate in Hilversum, Amersfoort en Veenendaal.
• Publieke en private partijen pakken nog niet genoeg een leidende rol.
• De regio loopt achter met grote private investeringen en die komen voornamelijk uit Europa en weinig uit de regio. Bovendien gaat 85% van de investeringen naar de sector Health.
• Utrechtse netwerken zijn versnipperd.
• Er zijn weinig grote bedrijven met R&D in de regio, en dat is nadelig voor het ecosysteem.
• De regio kan nog meer verzilveren op haar centrale ligging.

We hebben vervolgens drie interventielijnen aan de provincie voorgesteld om het ecosysteem voor start-ups en scale-ups in Utrecht te versterken. Deze interventies leggen de focus op betere netwerkvorming en het signaleren en creëren van leiderschap:

1. Formuleren van een langetermijn ambitie en gezamenlijk programma voor start-ups en scale-ups. Dit levert onder andere meer productiviteit op. Het neemt ook een drempel weg voor deelname en om gebruik te maken van bestaande faciliteiten. Het biedt de kans voor één loket en daarmee een toegankelijker ecosysteem.
2. Intensiveren van relatiemanagement en marketingbeleid. Zo worden start-ups en scale-ups beter begeleid, kunnen ze makkelijker talent aantrekken en leren ze het ecosysteem kennen waardoor ze makkelijker verder komen. Het moedigt grote bedrijven aan om start-ups en scaleups in te zetten. Ook vergroot dit de zichtbaarheid van het ecosysteem.
3. De rol van de overheid als launching customer intensiveren. De provincie en gemeenten kunnen een rol spelen om ontbrekende investeringen door corporates te overbruggen. Het biedt de mogelijkheid om het aanbestedingsbeleid om te vormen zodat start-ups een betere kans hebben bij aanbestedingen.

Lees de complete analyse

Ons Verdiepende analyse ecosysteem regio Utrecht geeft een volledig beeld van conclusies, interventies én de methodiek die we voorstellen om het ecosysteem te monitoren.