Een economisch florerende stad en regio, daar wil de gemeente Den Haag op inzetten. Birch analyseerde daarom voor de gemeente op welke economische sectoren zij het best kan inzetten. Daarna volgde nog een verdiepende studie over hoe organisaties die sterk verbonden zijn met een publieke instelling de economie extra kunnen aanzwengelen.

Aanleiding

De gemeente Den Haag wil met een krachtige economie groeikansen voor ondernemers creëren. Daarom vroegen zij Birch in 2019 om te onderzoeken hoe de gemeente de economische structuur van de stad kan versterken. Het resultaat was dit rapport, dat weer als basis diende voor de economische visie 2030 die Den Haag in 2019 presenteerde. De Economische Visie is recent geaccepteerd door de gemeenteraad.

Na de eerste studie vroeg de gemeente ons om ook te onderzoeken hoe zij het cluster ‘Legal en Policy’ kan ontwikkelen. Dit zijn organisaties die sterk verbonden zijn met publieke instellingen die zorgen voor wetgeving en beleidsvorming. En dit soort instellingen zijn verantwoordelijk voor zo’n 10% van de werkgelegenheid in de regio. Dit cluster versterken is belangrijk voor een robuustere economie omdat:

• Het al aanwezige bedrijven sterker maakt, die groeien door meer opdrachten en meer klanten, beter opgeleide werknemers, passende toeleveranciers en toegang tot de laatste kennis;
• Het de regio tot een logische vestigingsplek maakt voor publieke instellingen uit binnen- en buitenland;
• Bestaande en nieuwe bedrijven zich beter kunnen ontwikkelen en hun kennis kunnen exporteren.

Het proces

Met een economische analyse hebben we vier zaken geanalyseerd:

1. Hoe een effectief clusterbeleid eruitziet.
2. Wat Den Haag bijzonder maakt qua economische structuur en welke sectoren en clusters er aanwezig zijn.
3. Wat er krachtig is aan de sectoren en clusters in de regio en hoe die samenwerken in ecosystemen.
4. Hoe Den Haag minder krachtige elementen van het ecosysteem kan versterken.

In de verdiepende studie hebben we eerst het cluster Legal & Policy gedefinieerd. Het bestaat uit het Rijk, provincies en gemeenten, internationale organisaties, niet-commerciële organisaties rondom de overheid, onderwijs en onderzoek, dienstverleners voor beleid en beleidsondersteuning en overige sectoren die leveren aan overheden zoals uitzendbureaus, payrolling en beveiliging. Vervolgens hebben we onderzocht hoe sterke plekken in het cluster behouden kunnen blijven. En welke plekken minder sterk zijn en hoe we die kunnen helpen groeien.

Aanbevelingen uit de eerste studie

In de eerste studie doen we vier aanbevelingen aan de gemeente Den Haag, namelijk:

1. Richt het beleid op de maakindustrie, de bouw, de zorg en de sector ICT & creatief.

Waarom? Deze sectoren zijn qua grootte belangrijk voor de Haagse economie. Bovendien zijn ze ook relatief groot in vergelijking met sectoren in de rest van Nederland. En ze vereisen door de aard van hun maatschappelijke betekenis ook specifiek economisch beleid. Tot slot dragen ze bij aan de creatie van werkgelegenheid.

2. Ondersteun de ontwikkeling van clusters, dus van groepen bedrijven die dicht bij elkaar liggen, samenwerken en met elkaar concurreren. Wij onderscheiden daarvoor vier potentiële clusters:

• Security: partijen die samenwerken op de thema’s fysieke veiligheid en cybersecurity.
• Legal & Policy: een cluster in ontwikkeling die overheden en (internationale) ’ngo’s ondersteunt met wetgeving en beleid.
• Composieten: partijen die nieuwe materialen en toepassingen ontwikkelen voor de lucht- en ruimtevaart.
• Energievernieuwing: de traditionele en nieuwe energiebedrijven die een belangrijke bijdragen leveren aan de energietransitie.

3. Bekijk sectoren en clusters als ecosystemen (samenwerkingen tussen bedrijven, onderwijs en overheid) en zet in beleid erop in om de zwakkere elementen uit die ecosystemen te versterken.

• Elke sector en cluster is gebaat bij de steun van start-ups en scale-ups. Dat vergt gerichte acquisitie, incubators, financiering en living labs en field labs.
• Sectoroverstijgende faciliteiten zorgen ervoor dat bedrijven en werknemers kunnen werken voor meerdere sectoren. Ook versterken ze variëteit en dragen daarmee bij aan een weerbare economie.
• Diversificatie is makkelijker als werknemers breed gekwalificeerd zijn en zo in verschillende sectoren en bij verschillende bedrijven inzetbaar zijn.
• Clusters hebben cluster developers nodig om de verschillende publieke en private partijen te laten samenwerken en netwerken én om leiderschap te promoten.
• Door de vraag bij elkaar te zetten in een roadmap kunnen opleiders, onderzoekers, innovatieve bedrijven en financiers daarop inspelen.

4. Zet in op missiegedreven ecosystemen

Laat ecosystemen actief bijdragen aan maatschappelijke missies. De oplossingen en innovaties die bedrijven, ngo’s en onderzoekers vinden, kunnen ook nationaal en internationaal ingezet worden. Dit draagt bij aan Den Haag als Internationale Stad van Vrede en Recht en als Impact City.
Aanbevelingen uit de tweede, verdiepende studie

Uit onze analyse blijkt dat in het cluster moet worden geïnvesteerd in vraag en leiderschap. Zo is er veel vraag, maar wordt die door het ontbreken van een gezamenlijke roadmap en gedeeld leiderschap nog weinig innovatief ingevuld.

Wij raden de volgende interventies aan:

• Overheidsinstanties kunnen roadmaps maken waarin zij beleidsverwachtingen in kaart brengen. Hier kunnen bedrijven dan weer op inspelen.
• Start-up-in-residence-programma’s moeten worden opgeschaald. Dan kunnen ze later op eigen kracht verder groeien, zijn ze innovatiever en leveren ze meer efficiëntie bij overheden en betere banen voor de regio op.
• Publieke, semi-publieke en private partijen moeten samen een R&D-agenda schrijven.
• Een Startup-hub moet ruimte krijgen op of rondom de Turfmarkt. De interactie die dit oplevert zorgt ervoor dat het mkb en startups een grotere rol in het overheidsapparaat kunnen spelen.
• Opleidingscapaciteit in Den Haag moet worden vergroot zodat ambtenaren, medewerkers van ’ngo’s en bedrijven samen kunnen worden opgeleid. Zo leren ze elkaar leefwereld beter kennen, en dat zorgt weer voor een sterkere samenwerking.

Voor de gemeente Den Haag specifiek zijn de aanbevelingen om de bedrijvigheid voor deze sector zo snel mogelijk te vergroten:

1. Benoem een stuurgroep van vijf personen uit het Rijk, bedrijven en hoger onderwijs. Die kan een gezamenlijke agenda voor Legal & Policy verwoorden.
2. Selecteer met deze groep belangrijke thema’s waarop roadmaps worden ontwikkeld.
3. Breng de belangrijkste spelers binnen een innovatief thema in kaart. Nodig ze uit om mee te denken over verdere ontwikkeling van R&D in Den Haag.
4. Organiseer financiering bij topsectoren en departementen van de gemeente.
5. Sluit een contract af en ga van start zodra een roadmap voldoende draagvlak en financiering heeft.
6. Stel een Chief Innovation Officer aan, met gedelegeerde bevoegdheden van wethouders. Zo kan de gemeente met één stem spreken.

Lees onze rapporten zelf

Lees het eerste rapport Versterking economische cultuur of het vervolgrapport Potentie van het Legal & Policy-cluster in Den Haag.